ANTİK DÖNEM (M.Ö.9.yy./8.yy. M.S.6.yy.) GREK(YUNAN)HEYKELTRAŞLIK SANATI KLASİK DÖNEM (M.Ö. 490/480–334/330) 1.slayt

ANTİK DÖNEM (M.Ö.9.yy./8.yy. M.S.6.yy.) GREK(YUNAN)HEYKELTRAŞLIK SANATI KLASİK DÖNEM (M.Ö. 490/480–334/330)

Bu çalışmamda sizlere, Tarihsel ve Arkeolojik anlamda Antik Dönem-Grek(Yunan) Sanatı’nda önemli bir yeri olan Heykeltraşlık Sanatı’nın özellikle Klasik evresi ile bu döneme has sanatçıları ve eserlerini tanıtmayı amaçladım. Grek Sanatı’nda Arkaik Dönem, Klasik Dönem’in hazırlayıcısıdır. Arkaik Dönem’de kazanılan bilgi ve tecrübe, Klasik Dönem’de kendini daha sanatsal biçimde göstermeye başlamıştır. Yapılan bilimsel araştırma ve kazılar sonucu elimize geçen veriler ışığında değerlendirdiğimizde Grekler’in Antik Dönem’e özgü Pagan inanç sistemi de diyebileceğimiz, çok tanrılı inanışları var ve “Olymposlu 12 Büyük Tanrı” adını verdikleri, insan görünümünde düşünüp tasvir ettikleri bu tanrılar, özellikle Yunan Sanatı’nın Klasik Evresi’nde(İ.Ö.5. ve 4.yy.)değişik heykeltraşlık sanatçılarınca ele alınmıştır. Konu ile ilgili “sanat, kültür, heykel, heykeltraşlık” gibi terimlerin kısaca tanımını yapıp bu sanatçıları ve eserlerini birer örnek ile, hep birlikte tanıyalım.

*SANAT: En genel anlamı ve tanımıyla sanat, yaratıcılığın ve hayal gücünün ifadesi olarak anlaşılır. Bir başka deyişle sanat, güzellik karşısında duyulan heyecan ve hayranlığı uyandırmak için insanın kullandığı yaratıcılıktır. *KÜLTÜR: En sade hali ile kültür, yaşam biçimi-yaşama biçimidir. *HEYKEL: Sanatsal bakış açısıyla meydana getirilmiş üç boyutlu(yükseklik, genişlik, derinlik)formlara denir. Genellikle insan, hayvan ya da nesnelerin heykelleri yapılır. Bu yapılırken de değişik cinsten malzemeler kullanılır.(Taş, mermer, ahşap, tunç, kemik, kil vd.) *HEYKELTRAŞLIK: Heykelcilik; canlıları veya eşyayı taş, maden ve tahta gibi çeşitli cinsten malzemeyle temsil etme sanatıdır.

İ.Ö 5YY-4YY HEYKELTRAŞLARI VE ESESRLERİ

1-KRİTİOS ve NESİOTES (İ.Ö. 490-460) *Tyran Öldürenler (İ.Ö. 477-476), Aristogeiton ve Harmodias 2-MYRON (İ.Ö. 460-440) *Athena ve Marsias (İ.Ö. 450) 3-PHEİDİAS (İ.Ö. 460-430) *Athena Parthenos 4-POLYKLEİTOS (İ.Ö. 450-420) *Doryphoros 5-AGORAKRİTOS (İ.Ö. 430-410) *Hera Borghese

6-YAŞLI KEPHİSODOTOS (İ.Ö. 400-370) *Eirene ve Plutos Çocuğu (İ.Ö. 375) 7-PRAXİTELES (İ.Ö. 370-330) *Knidoslu Aphrodite 8-SKOPAS (İ.Ö. 360-330) *Herakles Lansdowne 9-LEOCHARES (İ.Ö. 360-320) *Apollon Belvedere 10-LYSİPPOS (İ.Ö. 370-310) *Aphrodite Capua

1-KRİTİOS ve NESİOTES(İ.Ö. 490-460)

Arkaik Dönem sonu ve Klasik Dönem başlarında eserler vermiştir. En önemli eserleri arasında, Kritios oğlanı ve Tyran öldürenler heykel grubu yer alır. Kritios, Arkaik Dönem’deki kübik ve statik, durağan olan vücut yapısına bir hareketlilik kazandırmıştır. *Tyran Öldürenler(İ.Ö. 477-476), Aristogeiton ve HarmodiasYunan(Hellen) Uygarlığı, Klasik Dönem Heykel Sanatı içinde önemli bir yere sahip olan Tyran Öldürenler’in genç olanı Harmodias, sakallı-yaşlı olanı ise Aristogeiton’dur. Her iki figür de hareket halinde olup; adeleleri oldukça belirtilmiştir. Eserin yüksekliği 1.95m.’dir.

873b744e-5024-40f1-b722-500466f39f1b (image/jpg)

Caption: : *Tyran Öldürenler(İ.Ö. 477-476)

2-MYRON(İ.Ö. 460-440)

Erken Klasik Dönem sonu, Olgun Klasik Dönem başlarında eserler vermiştir. En önemli eserleri arasında Athena ve Marsyas ile Diskopol gelir. Myron, mükemmel olan vücut oranlarına, kusursuz bir hareket kazandırmıştır. Yine eserlerini anlık hareketler ile göstermiştir. *Athena ve Marsias(İ.Ö. 450) Efsaneye göre Tanrıça Athena, geyik kemiği üzerine delikler açarak ilk flütü icat eder. Bir şölende flüt çalarken, yüzünün aldığı şekil itibari ile Hera ve Aphrodite onunla alay eder. Athena, flütü lanetleyip atar. Bu eserde de Athena’nın yere attığı flütten ve tanrıçanın öfkesinden ciddi biçimde etkilenen SatyrMarsyas’ı görmekteyiz.          

f69b6851-6705-4ec7-94c1-a5398b49d416 (image/jpg)

Caption: : *Athena ve Marsias (İ.Ö. 450)

3-PHEİDİAS(İ.Ö. 460-430)

Parthenon Çağı olarak da bilinen Olgun Klasik Dönem’de eserler vermiştir. Kolosal ve anıtsal olarak yaptığı tanrı/tanrıça heykelleri ve yapım teknikleri onun bu döneme getirdiği en önemli yeniliklerdendir. *Athena Parthenos Athena, Yunan Mitolojisi’nde zeka, sanat, strateji, ilham ve barış tanrıçasıdır. Bu eser, Parthenon Tapınağı’nın kült heykeli, “Athena Parthenos” yani “Bakire Athena” olarak adlandırılır. Athena’nın hiç sevdiği ve yoldaşı olmamıştır.

4d33c865-4d7f-46c8-b068-177bd3c63f85 (image/jpg)

Caption: : *Athena Parthenos

4-POLYKLEİTOS(İ.Ö. 450-420)

M.Ö. 5. yy’ın II. yarısında eserler vermiştir. Argos’ludur. Argos-Hera Tapınağı için yapılan altın-fildişi tanrı ve tanrıça heykelleri de yapmasına karşın Polykleitos, bir atlet(sporcu) heykelcisidir. *Doryphoros Polykleitos’un en ünlü eserlerinden birisidir. Diğer önemli eseri, Diadumenos’tur. Doryphoros, “mızrak taşıyan” anlamına gelir. Polykleitos, heykellerini “KANON” denen bir düzen içinde yapar.

5f03dee3-3feb-4018-9071-5c7d5c084afa (image/jpg)

Caption: : *Doryphoros

5-AGORAKRİTOS(İ.Ö. 430-410)

M.Ö. 5. yy. sonunda yaşamış olan Yunan heykelci Agorakritos, Ünlü heykeltraş Pheidias’ın öğrencisidir. Eserlerinin Pheidias’ınkilerle çok benzeştiği ileri sürülür. *Hera Borghese Sanatçısının Agorakritos olduğu düşünülmekte ancak kesin bir sonuca varılamamaktadır. Özellikle bu eser, Pheidias’a ait eserlerle büyük benzerlik gösterir.

4c608b8a-d289-4d43-8e77-ce12c52ece8d (image/jpg)

Caption: : *Hera Borghese

6-YAŞLI KEPHİSODOTOS(İ.Ö. 400-370)

Yine Atina heykel okulunun heykeltraşlarından birisidir. Oğlu ünlü heykeltraş Praxiteles idi. En önemli eseri elinde zenginliği belirten Plutos’u taşıyan Eirene heykeliydi. Bu heykelde barış ile refahın bir arada nasıl bir güzellik oluşturduğu açıkça görülür. *Eirene ve Plutos Çocuğu(İ.Ö. 375) Eserin, İ.Ö. 375 yılında kazanılan bir zafer üzerine Atina’daki Agora’ya dikildiği anlaşılmaktadır. Sulh(barış) tanrıçası Eirene kucağında zenginliği ifade eden Plutos’u taşır. Eirene burada tanrılık özelliklerini aksettirecek şekilde değil, daha çok çocuğuna şefkat gösteren bir anne gibi tasvir edilmiştir.

b7105fac-dc35-4bcf-baf8-97cfca46635f (image/jpg)

Caption: : *Eirene ve Plutos Çocuğu(İ.Ö. 375)

7-PRAXİTELES(İ.Ö. 370-330)

Sofizm etkisinde kalan Praxiteles, tanrıları insanlaştırmış ve bunları belirli bir iş yaptıkları anda görüntülemeye önem vermiştir. Knidos(Datça) için yaptığı heykelinde Aphrodite, soyunduktan sonra hamama girmek üzere iken tasvir edilmiş ve tanrıça ilk kez bu eser ile tamamen çıplak gösterilmiştir. *Knidoslu Aphrodite Knidos Aphroditesi ya da Çıplak Aphrodite heykeli, beyaz-sert mermerden yapılmış, dünyadaki ilk çıplak kadın heykeli olması bakımından önemlidir.

aeacb557-a8dc-4ab9-935a-91a86b56faef (image/jpg)

Caption: : *Knidoslu Aphrodite

8-SKOPAS(İ.Ö. 360-330)

Antik Çağ Yunan heykelciliğinin en önemli isimlerinden birisidir. Skopas’ın dünyanın yedi harikasından birisi sayılan Halikarnasos Maussolleionu’nda çalıştığı bilinmektedir. Skopas’ın eserlerinde klasik kuralların dışına çıkma eğilimi görülür. *Herakles Lansdowne Herakles, doğduğu günden itibaren tanrısal bir kuvvete sahiptir. Antik Yunan’da güç ve kuvvetin simgesidir. Roma’da Herkül adını alır. Sanatçının görkemli eserlerinden birisi olan bu yapıtta Herakles, sol eli ve omuzunda gürzü ile gösterilmiştir.

2281baad-adfe-4dde-b4c8-773343bf9722 (image/jpg)

Caption: : *Herakles Lansdowne

9-LEOCHARES(İ.Ö. 360-320)

M.Ö. 4. yy.’da yaşamış Atinalı Yunan heykeltraştır.Geç Klasik–Erken Hellenistik evrede eserler vermiştir. Leochares’in de içinde olduğu M.Ö. 4. yy. sanatçılarının 2000 yıl sonraki Barok Dönem’i etkilediği söylenir. *Apollon Belvedere Heykel, Yunan Tanrısı Apollon’a ithafen yine Antik Yunan’da yapılmıştır. Heykelin bronzdan olan orjinali kaybolmuş; onun üzerine Romalılar tarafından mermerden yapılan kopyası günümüze gelmiştir. Heykelde yine çıplaklık ve vücudun mükemmelliği vurgulanmıştır.

26d79a91-80ce-47de-8de0-01b3fdb7b9f1 (image/jpg)

Caption: : *Apollon Belvedere

10-LYSİPPOS(İ.Ö. 370-310)

Polykleitos’un oranlarını geliştirmiş, ince uzun vücutlar ve küçük bir baş heykellerinin ayırt edici özelliklerindendir. Sanatçı, insanları oldukları gibi değil; kendisine göründükleri gibi tanımlar. Grek Yontu Sanatı’nın son heykeltraşlarından ve Klasik Dönem’den Hellenistik Dönem’e geçişi de sağlamaktadır. *Aphrodite Capua Roma Dönemi yapımlarını “Milo Aphroditesi” olarak bildiğimiz, Eski Yunan yapımı bir Aphrodite heykelidir.

d3d20125-8468-452e-a72d-be6d5c4c32ef (image/jpg)

Caption: : *Aphrodite Capua

MARİFET İLTİFATA TABİDİR,